Wij als mantelzorgers mogen nu, na dertien weken onze dierbaren nog steeds niet vrijuit zien en verzorgen. Voor bewoners van verpleeghuizen en hun naasten zoals mantelzorgers, is de geest van deze tijd verwarrend, diep triest en om van uit je vel te springen. Dubbele gedachten en gevoelens wisselen elkaar af. Daar betrap ik mezelf op en ik lees en hoor anderen erover. Deze tijd vraagt voortdurend om aanpassingen en tegelijkertijd zijn er allerlei vragen. Het is verschrikkelijk pijnlijk om onze naasten op deze manier te verliezen of om te zien hoe partners, ouders, zussen, broers, tantes en ooms achteruit gaan terwijl wij niets mogen doen. Pandemische maatregelen van de overheid en verpleeghuizen, richtten ons en onze dierbaren zowel fysiek als psychisch op deze manier hartverscheurende schade aan. In maart en april stierven er in de verpleeghuizen twee keer zoveel mensen als voorheen. Tijdens het ziek- en/of sterfbed mochten er geen naasten aanwezig zijn. Mensen ouder dan zeventig waren niet meer welkom op IC’s. Gezonde ouderen werden steeds, zonder meer opgesloten op kleinschalige afdelingen.
Wat is acceptabel en wat niet?
Natuurlijk is deze pandemie voor iedereen nieuw en zijn de goed bedoelde beschermingsmaatregelen aanvankelijk bedoeld om ons te helpen. Inmiddels is het overduidelijk dat er bij een eventuele volgende pandemie veranderingen nodig zijn zodat gezonde ouderen in verpleeghuizen niet dubbel gestraft worden. Voldoende bescherming in een tijd zoals deze, zou er anders uit moeten zien. Het zou veel meer in overeenstemming met de belangen van de ouderen moeten zijn. Activiteiten, sport, spel, buitenlucht, bezoek, mantelzorg, alles voor ouderen in verpleeghuizen is stopgezet. Gedeeltelijk begrijpelijk, maar zeker niet bij alles dat niet meer kan. Onze wilsbekwame ouderen met levenskracht willen, ongeacht hun kwetsbaarheden, graag in beweging blijven. Deze mensen weten dat juist hun doelgroepen, beweging en prikkels nodig hebben om fysiek en mentaal gezond te blijven. Iedereen kent hersenspecialist en hoogleraar Eric Scherder, met zijn lezingen over het gezond houden van onze hersenen en bloedvaten. Het allerbelangrijkste is beweging, goede voeding en plezier. Juist voor ouderen waarbij alles minder makkelijk gaat is dat essentieel. Dagelijkse activiteiten zoals zingen, gym, fysio, bloemschikken, hersengym etc. zijn maanden afgelast in verpleeghuizen. Voor onze ouderen op kleinschalige woonafdelingen was er al die weken geen buitenlucht, geen bewegingsmogelijkheid of activiteit. Het gaat daar om mensen die zeer afhankelijk zijn, maar dat betekent niet dat ze geen levenskracht meer hebben. Maandenlang niet buiten komen, terwijl je niet ziek bent, is onwenselijk voor de gezondheid. Daarnaast, heel wat ouderen van boven de vijfentachtig hebben als kind onvergetelijke dingen in de oorlog mee moeten maken. Nu in hun laatste levensfase zijn ze onbedoeld toch keihard in de steek gelaten. De eenzaamheid, het gedwongen stilzitten voor zo’n lange tijd (met alle gevolgen van dien), en het tekort aan verzorging is op deze manier niet langer acceptabel voor deze mensen. Dat moet in de toekomst anders en daarover willen wij als mantelzorgers met de ouderen die dat kunnen, gehoord worden.
Wanneer wordt er überhaupt eens naar ons geluisterd?
Mantelzorgers zijn al jaren op de hoogte van de vele gebreken rondom de kwaliteit in verpleeghuizen. Denk daarbij aan slechte hygiëne, slechte voeding en slechte luchtkwaliteit. Precies die drie dingen, die juist zo essentieel zijn om een pandemie zoals deze, zoveel mogelijk af te remmen. Op kleinschalige woonafdelingen zijn ouderen erg afhankelijk van de verzorgers. Die verzorgers worden tegenwoordig ook ingezet om het eten op de afdelingen te organiseren. Zij moeten ook boodschappen doen en koken. Helaas zijn deze mensen niet opgeleid als koks of diëtisten. Logistiek loopt het regelmatig stroef waardoor de nodige voedingsmiddelen vaak dagenlang niet op tijd in huis zijn. Verstand van voeding hebben deze verzorgers vaak niet. Slechte voeding geeft maag- en darmklachten en verlaagt de weerstand. Op de afdeling waar mijn moeder woont, trekken verzorgers te pas en te onpas blikken open. Het eten is veel te vet, verse groenten zijn schaars, er is weinig variatie en toetjes zijn te zoet. Alles behalve gezond en al helemaal niet lekker. Naar diëtisten wordt niet geluisterd, die kan je net zo goed niet inzetten. Schoonmakers komen een keer per week kort en verzorgers hebben geen tijd om extra schoon te maken. Ik blijf het schrijven, er zijn veranderingen nodig in de zorg en dan heb ik het nog niet eens over de luchtkwaliteit gehad. De meeste mantelzorgers zijn jarenlang goed genoeg geweest om keer op keer achter al dit soort feiten, die zich blijven herhalen, aan te zitten. Professionele zorg schoot jarenlang ernstig tekort vanwege gebrek aan tijd en/of personeel. Jarenlang konden wij als mantelzorgers urenlang inspringen maar nu kijken wij lijdzaam toe hoe onze dierbaren plotseling dement of depressief werden en/of in eenzaamheid stierven.
Als mantelzorger ben je soms veiliger dan de professionele verzorgers. Veel mantelzorgers zetten de regels van de pandemie zo intelligent mogelijk in. Als voorbeeld neem ik mijzelf maar ik hoor en lees ook verhalen van andere mantelzorgers. Ik woon op loopafstand bij mijn moeder, die in een verpleeghuis woont vandaan. Kinderen en een partner heb ik niet en OV heb ik niet nodig. Niet alleen om te mantelzorgen wilde ik helpen, ik heb veel meer in huis dan dat. Helaas, ik was niet welkom, terwijl vreemde jonge flexwerkers zonder ervaring, dat wel waren. Als ik oud en afhankelijk zou zijn, dan zou ik mijn vertrouwenspersoon om mij heen willen, zeker als die veiliger is en mij normaal ook dagelijks helpt. Er zou meer specifiek per geval gekeken kunnen worden naar welke mogelijkheden er zijn en hoe veilig die mogelijkheden zijn, zonder meer te eisen van mantelzorgers dan van de vaste personeelsleden. In de toekomst, tijdens een pandemie kan het leed op kleinschalige afdelingen van verpleeghuizen voor een deel voorkomen worden. Dit kan door bv. op kleinschalige afdelingen tenminste een mantelzorger per dagdeel aanwezig te laten zijn met de daarvoor benodigde beschermingsmaatregelen. Wij mantelzorgers zijn net zo veilig of onveilig als de zorg dat is. Daarbij leven wij in een democratisch land en willen wij direct betrokken worden om samen oplossingen te vinden, voordat het bij een eventuele volgende pandemie weer zo verschrikkelijk mis gaat.
Deze blog is ook geplaatst op: https://mantelzorgelijk.nl/